နာမည်များအကြောင်း

ဒီ post ကို စိတ်ကူးထဲ ရေးရေးနေတာ အတော်ကြာပါပြီ။ ခုထိ ချမရေးဖြစ်သေးတာ ဒီကိစ္စက တကူးတက ရေးဖို့ ထူးထူးထွေထွေ မလိုအပ်သင့်သေးဘူးလို့ ယူဆတာလဲ ပါပါတယ်။ ခုတော့ ရေးဦးမှပါလို့ ဖြစ်လာတာနဲ့ ချရေးဖြစ်တာပါ။

ကျနော်တို့ mainland မြန်မာနာမည်တွေက ကိုယ့်နာမည်၊ မျိုးရိုးနာမည်ရယ်လို့ ခွဲမရတဲ့ နာမည်တခုထဲလို့ သတ်မှတ်ခံရတဲ့ နာမည် (Mononyms) တွေပါ။ Mainland လို့ ဘာလို့ ပြောလဲဆိုတော့ တိုင်းရင်းသားနာမည်တချို့က မျိုးရိုးနာမည် ရှိနိုင်လို့ပါ။ အဲ့ဒီလိုပဲ ကမ္ဘာ့လူမျိုးစုအသီးသီးအနက်ကမှ အများစုမှာ ကိုယ့်နာမည် မျိုးရိုးနာမည်ရယ်လို့ ရှိတာများပါတယ်။ မရှိတဲ့ ကျနော်တို့လို မြန်မာနာမည်တွေအပြင် အင်ဒိုနီးရှားဆိုလည်း ကျနော်သိသလောက် မျိုးရိုးနာမည် မရှိတဲ့လူတွေ ရှိတယ်လို့ ကြားဖူးပါတယ်။

မျိုးရိုးနာမည်ရှိတဲ့ နာမည်တွေမှာ ယေဘူယျအားဖြင့် နောက်ဆုံးတစ်လုံးထဲက မျိုးရိုးနာမည်ပါ။ ကျန်တာက ကိုယ့်နာမည်ပါ။ John Fitzgerald Kennedy နာမည်ကို ဥပမာအနေနဲ့ ယူရင် သူက Kennedy မိသားစု (မျိုးရိုး) ပါ။ John Fitzgerald က သူရဲ့ နာမည်ပါ။

• Kennedy ကို Last Name ဒါမှမဟုတ် Family Name လို့ ခေါ်ပါတယ်။
• John Fitzgerald ကို Given Names လို့ ခေါ်ပါတယ်။ (John ကို First Name နဲ့ Fitzgerald ကို Middle Name ရယ်လို့ သတ်မှတ်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။)

ခုက စပြီး Given Names နဲ့ Last Name လို့ပဲ သုံးသွားပါမယ်။ အနောက်တိုင်းသားလို့ ကျနော်တို့ အကြမ်းဖျဉ်းခေါ်တဲ့ မြောက်အမေရိက၊ တောင်အမေရိက၊ အပြင် ဥရောပတခွင်လုံးက ယေဘူယျအားဖြင့် Last Name ရှိတာ ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ၊ စာပေကနေ ကျနော်တို့ သိထားပြီးသားပါ။ တရုတ်လူမျိုးတွေမှာလည်း အရှေ့ကလာတဲ့ Family Name ဆိုပြီးရှိပါတယ်။ ဥပမာ Lee Kuan Yew ဆိုရင် Lee မျိုးရိုးက သူ့နာမည်က Kuan Yew။ Indian subcontinent မှာလည်း အနောက်တိုင်းလိုပဲ မျိုးရိုးနာမည် ရှိပါတယ်။ ဥပမာ Amitabh Bachchan ဆိုရင် Bachchan က သူရဲ့ မျိုးရိုးနာမည်ပါ။ အာရပ်ကမ္ဘာမှာကျတော့ နာမည်ပေးစနစ်က နည်းနည်းပိုရှုပ်ထွေးပေမယ့် ဘယ်သူ့သား၊ ဘယ်သူ့သမီးရယ် လို့ နာမည်မှာ ထည့်တတ်ပါတယ်။ ဥပမာ Saleh ibn Tariq ဆိုရင် Tariq ရဲ့သား Saleh ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ အဲ့နာမည်ပေးစနစ်မျိုးကို မလေးလူမျိုးတွေမှာလည်း တွေ့ရပါတယ်။ အရှေ့ဖျား ဂျပန်ပြည်မှာလည်း Given Name နဲ့ Family Name ရှိပါတယ်။ ဥပမာ Hiroyuki Sanada။ အာဖရိက လူမျိုးစုတွေရဲ့ နာမည်ပေးစနစ်တွေတော့ ထဲထဲဝင်ဝင် မသိပေမယ့် ခပ်ဆင်ဆင်နာမည်ပေးစနစ်တွေ ရှိကြမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

နိုင်ငံတော်တော်များများမှာ အပေါ်က ပြောသလို ကိုယ့်နာမည် နဲ့ မျိုးရိုးနာမည် ရှိနေတာကြောင့် “တကမ္ဘာလုံးလည်း အဲ့လိုပဲ နေမှာပါ” လို့ ယူဆပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးရဲ့ ကွန်ပြူတာအခြေပြု မှတ်တမ်းထိန်းသိမ်းရေးစနစ်တွေမှာ နှစ်ခုလုံးကို မဖြစ်မနေ ဖြည့်ရမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားတာတွေ ရှိပါတယ်။

အဲ့အတွက်ကြောင့် အဲ့လိုနာမည်နှစ်လုံး ရှိမနေတဲ့ ကိုယ်တွေ ဗီဇာလျှောက်တာမျိုးတွေမှာ ဖြစ်စေ၊ ပြည်ပနိုင်ငံရဲ့ လဝကကို ဖြတ်တဲ့အခါမှာ ကိုယ့်နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကို စကန်ဖတ်ရင် သူတို့စနစ်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ ကိုယ့်ကို သတ်မှတ်ထားတဲ့ နာမည်နဲ့ မကိုက် (mismatch) ဖြစ်နေလို့ စက်မှာလုပ်မရပဲ လဝကအရာရှိရှိရာ ကောင်တာကို သွားပြီး မျက်နှာပြရတာမျိုးတွေလည်း ကြုံရမှာပါ။ (သူငယ်ချင်း comment မှာ ပြောထားသလို လေယာဉ်လက်မှတ်ဝယ်တုန်းက [ကိုယ်တိုင်ဝယ်ဝယ် အေးဂျင့်ကတဆင့်ဝယ်ဝယ်] ဖြည့်ထားတဲ့ First Name, Last Name နဲ့ လေဆိပ် self check-in လုပ်တဲ့အချိန် ကိုယ့်ရဲ့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကို စကန်ဖတ်တဲ့အခါမှာ ထွက်လာမယ့် နာမည်ချင်း မကိုက်တာမျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။)

နာမည်တစ်ခုထဲ ရှိတဲ့ ကျနော်တို့ မြန်မာနာမည်တစ်ခုလုံးကို Last Name အနေနဲ့ သတ်မှတ်ပါတယ်။ နာမည်ဘယ်နှလုံးရှိရှိ အဲ့နာမည်တစ်ခုလုံးက Last Name အနေနဲ့ပဲ အကျုံးဝင်တာပါ။ ဥပမာ ဝင်းပပသိန်းတန် ဆိုတဲ့နာမည် တစ်ခုလုံးက Last Name ပါ။ ဘာလို့အဲ့လိုဖြစ်လဲဆို တကယ်ကို ကျနော်တို့က နာမည်ခွဲမထားလို့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ထုတ်ပေးတဲ့အခါမှာလည်း အဲ့ဒီနာမည်ငါးလုံးလုံးကို Last Name အနေနဲ့ပဲ barcode မှာထည့်ထားတာပါ။ ဥပမာအနေနဲ့ JFK နဲ့ ဝင်းပပသိန်းတန်ရဲ့ passport က barcode တွေကို ယှဉ်ပြပါမယ်။

• PJMMRWIN<PA<PA<THEIN<TAN
• P<USAKENNEDY<<JOHN<FITZGERALD

အဓိပ္ပါယ်ဖော်ရရင်

• P - နိုင်ငံကူးလက်မှတ် Passport အတိုကောက်
• J - အမျိုးအစား (optional)
• MMR, USA - နိုင်ငံကုဒ်အက္ခရာ ၃ လုံး

နိုင်ငံကုဒ် ကပ်ရပ်မှာ ကိုယ်ရဲ့ Last Name စပါတယ်။ JFK အတွက်ဆို Kennedy ပါ။ ပြီးတာနဲ့ << ခြားပြီး Given Names တွေကို < ခြားပြီး ထည့်ပါတယ်။ အဲ့တာကြောင့် JOHN<FITZGERALD ဖြစ်သွားပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကိုကြည့်ရင် Win Pa Pa Thein Tan တစ်ခုလုံးက Last Name ဖြစ်နေတာကို တွေ့ရမှာပါ။ အကယ်လို့သာ သိန်းတန်က တရားဝင် Last Name ဖြစ်ခဲ့မယ် ဆိုရင်

PJMMRTHEINTAN<<WIN<PA<PA

ရယ်လို့ ဖြစ်မှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အားလုံးမှာ (ပတ်သက်ရာပတ်သက်ကြောင်းတွေ အဆင်ပြေအောင် ညှိပြီးလုပ်ထားတာမျိုးကလွဲလို့) Last Name ပဲပါမှာပါ။ အဲ့တာကြောင့် American DV လျှောက်ရင် သူတို့က FNU (First Name Unknown) ဆိုပြီး ထည့်လိုက်တာပါ။ (သူတို့ စနစ်မှာ ဗလာထားခဲ့လိုမရသလို ကျနော်တို့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်မှာလည်း First Name ပါမနေတာကြောင့်လို့ ယူဆရပါတယ်။)

ခရီးသွားတာလောက်က ရံဖန်ရံခါလောက်မို့ အဲ့ဒီကရိကထက မသိသာပေမယ့် First Name, Last Name စနစ် အရမ်းကို အသားကျနေတဲ့ နိုင်ငံတွေကို ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်တဲ့ အခါမှာတော့ နာမည်တစ်ခုထဲရှိရင် အဆင်မပြေမှုက အတော်သိသာလာတတ်ပါတယ်။ ဘယ်နေရာရောက်ရောက် ကိုယ်ဟာ နာမည်တစ်ခုထဲရှိတာမို့ အဲ့ဒီနာမည်က Last Name ဖြစ်ပြီး First Name မရှိကြောင်း ရှင်းပြရပါတယ်။ ပြီးတော့ ကိုယ့်နာမည်ကို ပေါင်းပြရပါတယ်။ သူတို့ မြင်နေကြားနေကျ မဟုတ်တဲ့နာမည်တွေမို့ပါ။ မျက်နှာချင်းဆိုင်ပြောနေတာမျိုးဆိုရင်တော့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်၊ ကားမောင်းလိုင်စင်ပေးလိုက်လို့ရလို့ အဆင်ပြေပါတယ်။ ဖုန်းနဲ့ပြောရတာမျိုးဆိုရင် mononym အကြောင်းပြောရ၊ နာမည်စာလုံးပေါင်းပြရနဲ့ ကရိကထများပါတယ်။ တချို့တချို့တွေကတော့ စိတ်မရှည်တာမျိုး လေသံပြောင်းသွားတာမျိုးတွေအထိ ကြုံဖူးပါတယ်။ ဖုန်းခေါ်ပြီး ပြောရတာတွေ များလာတဲ့အခါမှာ စိတ်ပင်ပန်းမှုတွေ ရှိလာတတ်ကြပါတယ်။ (အဲ့တာကြောင့်လည်း နောက်ပိုင်း သူငယ်ချင်းတွေ ကလေးနာမည်ပေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကြံတောင်းရင် စာလုံးပေါင်း ရိုးရှင်းဖို့ (အထူးသဖြင့် First Name ပေါ့လေ) ကို တိုက်တွန်းဖြစ်ပါတယ်။) (ကလေး can thank them later.)

ဒီ့အပြင် ကားလိုင်စင်ဌာန၊ ပြည်နယ်ကျန်းမာရေးအာမခံ၊ ဘဏ်၊ ဖုန်းကုမ္ပဏီ၊ Credit Bureau စနစ်တွေမှာ First Name နဲ့ Last Name ကို မဖြစ်မနေ ဖြည့်ဖို့လိုအပ်တာမို့ ဖြည့်တဲ့ ဝန်ထမ်းတွေဟာ အဆင်ပြေသလို ဖြည့်ပစ်လိုက်တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဥပမာအနေနဲ့ ကျနော့်ကို ဒီလိုနာမည်သတ်မှတ်ပေးလိုက်တာတွေ ကြုံဖူးပါတယ်။

• OO, THANT ZIN (Last Name ‘OO’)
• X, THANT ZIN OO (Last Name ‘X’)
• , THANT ZIN OO (Last Name မရှိ၊ ဒါကတော့ အမှန်ပါ)
• THANT-ZIN-OO, THANT-ZIN-OO
• OO, THANT (ZIN ကို middle name လို့ ယူဆပြီး ဖြုတ်ပစ်လိုက်တာပါ။)

အဲ့ဒီအပြင် First Name မရှိလို့ dash “-” တွေ FNU တွေ ထည့်ထားတာလည်း ကိုယ်တိုင်မကြုံရပေမယ့် မြင်ဖူးပါသေးတယ်။ ဘယ်နေရာတွေမှာ ဘာနာမည်တွေ ပေးထားတယ်ဆိုတာကို မှတ်ထားရပြီး တနေရာနဲ့ တနေရာမတူတဲ့အကြောင်းကို ပြောရတဲ့အခါ အပေါ်မှာပြောသလို ကိုယ့်နာမည်ကိစ္စတွေကို ထပ်ရှင်းပြရပြန်ပါတယ်။ အဲ့ဒီထဲမှာ ဆိုးတာ Credit Bureau ပါ။ နေရာအသီးသီးကနေ ဝန်ထမ်းတွေက ကိုယ့်နာမည်ကို ဗျောက်သောက် Credit Bureau တွေကို report လုပ်ထားပြီး မတူတာတွေဖြစ်နေလို့ score တွေ မမှန်တာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

Legal Name Change

တခုတည်းသောဖြေရှင်းနည်းက ကိုယ့်နာမည်ကို တရားဝင်ပြောင်းဖို့ပါ။ Legal Name Change ခေါ်မှာပေါ့။ မှတ်ပုံတင်စနစ်ကို စနစ်တကျကိုင်တွယ်တဲ့နိုင်ငံတွေရဲ့ မှတ်ပုံတင်ရုံးတွေမှာ အဲ့ဒီ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ ပြဌာန်းထားပြီးသားပါ။ ဒီမှာတော့ မှတ်ပုံတင်ကဒ်/ကားလိုင်စင်ကို ပြည်နယ်က ထုတ်ပေးတာမို့ နာမည်ပြောင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကိုလည်း ပြည်နယ်မှာပဲ လုပ်ရပါတယ်။ ပြည့်မီရမယ့် သတ်မှတ်ချက်တွေတော့ ရှိတတ်ပါတယ်။ ဥပမာ

• နိုင်ငံတွင်း ရေရှည်နေထိုင်ခွင့် (long-term residential status) တခုခု ရှိရမယ် ဆိုတာမျိုး (အလည်အပတ်ဗီဇာဖြစ်ဖြစ် ကျောင်းတက်နေတာဖြစ်ဖြစ်မှာ နာမည်ပေးမပြောင်းတာမျိုးပါ။)
• ပြည်နယ်အတွင်းက နေရပ်လိပ်စာတစ်ခုမှာ အနည်းဆုံး ၃ လ နေထားရမယ် ဆိုတာမျိုး (တခြားပြည်နယ်ကနေ ရာဇဝတ်မှုနဲ့ ပြေးလာပြီး ဒီဘက်မှာ နာမည်အသစ်နဲ့ ခြေရာဖျောက်တာမျိုး မဖြစ်အောင်ပါ။)
• ပြစ်မှုကင်းရှင်းဖို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ရဲဌာနဆီမှာ လက်ဗွေပေးပြီး ပြစ်မှုကင်းရှင်းကြောင်း ဆာတီဖီကိတ် လိုအပ်တာမျိုး

မှတ်ပုံတင်ရုံး (registry) တွေမှာ လိုအပ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်အတိုင်းဆောင်ရွက်ရင်း First Name, Last Name ခွဲလိုက်ရင် အပေါ်က ပြဿနာတွေ ပြေလည်သွားပါလိမ့်မယ်။ ခုထိမြင်ဖူးတာက First Name (or Given Names) ကို ၃ လုံးအထိ ပေးလို့ရပြီး Last Name ကတော့ တခုပဲ ထားရပါတယ်။ အပေါ်က ဝင်းပပသိန်းတန် ဥပမာကို ပြန်ယူပြီးပြောရရင်

• Given Name : Winpapa
• Last Name : Theintan

ဖြစ်စေ

• Given Name 1 : Win
• Given Name 2 : Papa
• Last Name : Theintan

ဖြစ်စေ

• Given Name 1 : Win
• Given Name 2 : Pa
• Given Name 3 : Pa
• Last Name : Theintan

ဖြစ်စေ

ခွဲလိုက်လို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တခုလေး သတိပြရမှာက တချို့နေရာတွေမှာ Given Name 2 နဲ့ 3 တွေကို ထည့်မဖြည့်ခိုင်းတာ ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်က ဖြည့်ထားရင်တောင် ယူမသုံးတာတွေ ဖြစ်တတ်လို့ အပေါ်က ဥပမာ ၂ နဲ့ ၃ မှာ ကိုယ့်နာမည်က Win Theintan ဖြစ်ပြီး ကျန်ခဲ့မှာပါ။ အလုပ်မှာဆို ကိုယ့် email က wintheintan[at]company.com ဆိုပြီး ဖြစ်သွားမှာပါ။

နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ နောင်တချိန် အပေါ်က ရှင်းပြသလို နာမည်ပြောင်းဖို့ ကြုံလာရနိုင်တယ်လို့ တွေးထားရင် ကိုယ်ရဲ့ မျိုးဆက်သစ်ကို အဆင်အပြေဆုံး နာမည်ပေးနည်းက နာမည် ၂ လုံးထဲ ပေးတာမျိုးပါ။ (၃ လုံးနဲ့အထက်ပေးဖို့ စဉ်းစားထားလည်း အလယ်နာမည်ကို ဖြုတ်ပြီး ဖြစ်လာမယ့်နာမည်ကို ချိန်ဆကြည့်တာမျိုး လုပ်ဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။) အဲ့ဒီထက် တဆင့်တက်ပြီးပြောရရင် First Name ကို လွယ်လွယ်ပေါင်းဖို့ ကြိုးစားပါ။ ဥပမာ ပိုင် ကို Pai လို့ ပေါင်းတာမျိုးပါ။ အဲ့ဒီထက် တဆင့်တက် ပြောရရင် အင်္ဂလိပ်လိုရော မြန်မာလိုပါ အဆင်ပြေတဲ့ နာမည်လေးတွေ (ဥပမာ ချယ်ရီ, မေ စသဖြင့်) လို့ ပေးတာမျိုးဟာ အတော်အဆင်ပြေပါတယ်။ ဘိုရူးတာမဟုတ်ပါ။ နောင်တချိန် First Name, Last Name ကို မဖြစ်မနေလိုအပ်တဲ့ နေရာဒေသတွေကို ရွှေ့ပြောင်းအခြေချမယ်လို့ စဉ်းစားထာရင် ဒီလိုလေးတွေကြိုပြီး စဉ်းစားဆောင်ရွက်ထားတာဟာ ရေရှည်မှာ အများကြီး အဆင်ပြေတာကို တွေ့ရမှာပါ။

ဖြည့်စွက်။ ပါဠိကယူတဲ့ နာမည်တွေဖြစ်တဲ့ စန္ဒာ၊ သီရိ၊ ဟေမာန်၊ သူရ၊ သီဟ၊ ဇေယျာ၊ စည်သူ၊ အာကာ၊ ရာဇာ လို နာမည်တွေ၊ တလုံးထဲရေးမှ အဓိပ္ပါယ်ထွက်တဲ့ သဇင်၊ နီလာ၊ ဟေမာ၊ နွယ်နီ၊ ဝတ်ရည်၊ ရည်မွန်၊ ဇာခြည်၊ သဉ္ဇာ၊ ဝေယံ၊ ဇာနည် လို နာမည်တွေကို အင်္ဂလိပ်လို ပေါင်းတဲ့အခါမှာ စာလုံးတစ်လုံးထဲ ပေါင်းဖို့လည်း တိုက်တွန်းပါတယ်။ သီဟအောင် ကို Thi Ha Aung လို့ ပေါင်းရင် နောင်တချိန် Thi Aung ဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေ ရှိလို့ပါ။